
Aleja Klonowa jest nazwą projektu, ale to również żywy organizm, a cała historia dotyczy zarówno drzew, jak też ludzi i miejsc.
Drzewa w Alei to rzeczywiście głównie klony, ale są tu również lipy, dęby, graby, brzozy. Aleja biegnie przez gminę Jonkowo i łączy wsie. W nich zaś mieszkają ludzie, którzy dawno dawno temu znaleźli tu swoje miejsca do życia, zaczarowani pięknem tutejszego świata.
I przez lata są razem: drzewa i ci, którzy ukochali ich piękno.
Gdy alei zaczęli grozić żelaźni drwale, ludzie owinęli drzewa białymi płótnami (Całun Warmiński) i ocalili je.
Gdy drwale przyszli znów, zastali na drzewach niewielkie kapliczki (Matka Boska chroni aleje) i drzewa znów zostały ocalone.
Za trzecim razem na spotkanie drwali wyszedł tańczący i śpiewający las ludzi-drzew, przybyły na pomoc Enty ze Szwajcarii, Rumunii, Niemiec (Karnawał Drzew) i znów drwale odeszli z niczym.
A wtedy ludzie poprosili Profesorów i Doktorów o zbadanie drzew, a ci opowiedzieli im potem piękne historie o światach, które znajdują się w koronach drzew, o istotach tam mieszkających, o prawdziwych skarbach.
Tego właśnie dotyczył projekt Aleja Klonowa a w linkach poniżej znajdziecie opowieści Naukowców o naszej Alei.
Pismo przewodnie
Inwentaryzacja pachnicy A
Inwentaryzacja pachnicy B
Stopień wykorzystania przez nietoperze drzew w alei Jonkowo – Gamerki Wielkie
Warmia ekspertyza pulling test lipy 4 i 5 Arka
Wyniki inwentaryzacji grzybów lichenizowanych A
Ekspertyza dendrologiczna A
Ekspertyza dendrologiczna B
Andrzej Sulima-Suryn (ur. 7 listopada 1952, zm. 6 maja 1998) wiązał się z Warmią i Mazurami. Przemierzał lasy i polne drogi Mazur i Warmii. Był jednym z tych, którzy swoją obecnością i twórczym duchem ochrzcili okolice Węgajt, Jonkowa i Pupek. Przyczynił się do zagnieżdżenia Teatru Wiejskiego „Węgajty” właśnie w tych stronach. Symboliczny wyraz dał temu 4 września 1999 roku, podczas dnia poświęconego pamięci poety, Wacław Sobaszek, przebierając się za Suryna, tzn. założył kapelusz, oblekł kostium i wyjął zza pieca kostur zmarłego przyjaciela; był on wędrownikiem, więc miał kilka domów: rodzinny w Krzyżu Wielkopolskim, u benedyktynów w tynieckim klasztorze – przyjaźnił się z ojcem Adamem Kozłowskim, któremu dedykował wiersz „Tyniec”:
Słyszę głosy
– mgła tańczy
między murami
W Lubiniu odwiedzał ojca Jana Berezę. Domem Suryna było mieszkanie Waldemara Czechowskiego na Widzewie w Łodzi, a także gospodarstwo Krzysztofa Łepkowskiego (rolnika, historyka sztuki, biodynamika). Suryn zadomowił się także w siedzibie Teatru „Węgajty” i w stojącym nieopodal budynku, zwanym „Robakiem” (na pamiątkę poprzedniego właściciela Warmiaka Robakowskiego).
Program obchodów, podczas dnia poświęconego pamięci poety 4 września 1999 roku, był bogaty. O godz. 11 nastąpił przedpremierowy pokaz filmu Waldemara Czechowskiego pod tytułem „Za światłem”, po projekcji promocja książki Andrzeja Sulimy-Suryna „Światło”, potem w największym pomieszczeniu stodoły artystycznej wspomniano poetę, na środku ułożono kamienny krąg tybetański – Suryn inspirował się lamaizmem. O godz. 14.30 rozpoczęła się wędrówka Drogą Suryna, podczas niej: hommage á Andrzej Suryn – Portret artysty pędzla Jana Rylkego i Tkaniny Krystyny Misiak. Około godz. 16 w lesie pomiędzy Godkami a Nowym Kawkowem Krzysztof Łepkowski odsłonił „Kamień pamięci” Suryna. O godz. 17 w kościele w Nowym Kawkowie „Schola” pod kierunkiem Wolfganga Niklausa wykonała Requiem. W siedzibie Stowarzyszenia Teatru Wiejskiego „Węgajty” o godz. 19 otwarto wystawę „Suryn – rękopisy, rysunki, zdjęcia”, Stanisław Sojka wystąpił z recitalem, śpiewając piosenki między innymi do słów Sulimy-Suryna. Dzień pamięci zakończyło „Nocne czuwanie”, podczas którego śpiewał Mieczysław Litwiński.
Zbigniew Chojnowski
Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych s. 107-108
Olsztyn 2002
Inne publikacje o Andrzeju Surynie
kulturazrzuty.pl
www.pustka.pl
nowica.blogspot.com
Krajobraz kulturowy Warmii – dawnej ziemi biskupów warmińskich – wyróżnia się wśród innych regionów kraju. Ukształtowany przez wieki nosi ślady kolejnych przekształceń i nawarstwień. Zachowana jest średniowieczna sieć osiedleńcza – z niewielką ilością majątków ziemskich /dworskich i pałacowych/ i licznymi zwartymi wsiami, często z czytelnym pierwotnym układem przestrzennym miejscowości – wcześniejszych owalnic czy późniejszych ulicówek. Otaczają je rozsiane wśród pól i lasów gospodarstwa kolonijne powstałe w XIX wieku w wyniku przeprowadzonych reform agrarnych.
Nad wsiami parafialnymi dominują najczęściej ceglane gotyckie kościoły otoczone kręgiem starych drzew. Szpalery i aleje drzew towarzyszą też cmentarzom położonym na obrzeżu miejscowości. Zagrody wiejskie zakładane były na planie czworoboku. Od frontu stoi dom mieszkalny o prostej formie, najczęściej budowany z tak charakterystycznej tu czerwonej cegły. W głębi położone są kamienno-ceglane lub drewniane budynki inwentarskie i duża drewniana stodoła. Wszystkie budynki kryte są czerwoną ceramiczną dachówką, która harmonijnie wtapia się w otaczający krajobraz.
W centrum wsi lokalizowano budynki publiczne: gospody, kuźnie czy szkoły z czerwonej cegły budowane według obowiązującego w Prusach katalogu. Również według ustalonych reguł budowano ceglane stacje kolejowe z zespołem budynków mieszkalnych i gospodarczych. Poszczególne wsie łączy sieć wspaniałych, najczęściej XIX wiecznych alei przydrożnych – lipowych, klonowych, jesionowych, dębowych.
Najbardziej charakterystycznym wyróżnikiem krajobrazu warmińskiego są liczne kapliczki i krzyże rozsiane wzdłuż dróg czy towarzyszące kościołom, cmentarzom lub poszczególnym gospodarstwom wiejskim. Wznoszone były jako wyróżnik katolickiej wiary, w celach wotywnych, dziękczynnych i obrzędowych. A wszystko to wpisane w malowniczy krajobraz polodowcowy, z pagórkami, dolinami, meandrującymi rzekami i oczkami wodnymi.
Marzena Zwierowicz
Gospodarstwa agroturystyczne w naszej okolicy.
– Berezówka, Ewa Oczkoś, Szałstry 43B, tel. 604622638
www.berezowka.pl
– Bezat, Barbara Jakubowska, Pupki 41, tel. 601393440,
www.wbezacie.pl
– Butterfly Factory, Iwona Bonisławska, Godki 21a, Tel. 600599536, Butterfly Factory
– Cegielnia Art, Letycja Pietraszewska, Nowe Kawkowo 13, tel. 513508765, Cegielnia Art
– Elżbieta Goerigk, Węgajty 4, tel. 89-5129291
– Godki 22 Ekologiczne Gospodarstwo Edukacyjne, tel. (89) 512-93-21, 508321235, Godki 22
– Galeria Kawkowo, Ania Grądzka, Nowe Kawkowo 30, tel. 516199143, Galeria Kawkowo”
– Gospodarstwo „Kawkowo”, Stanisław Kamionka, Nowe Kawkowo 21, tel. 500 071 506, Gospodarstwo „Kawkowo”
– Koronczarnia, Monika Paśnik-Petryczenko, Nowe Kawkowo 46 A,
tel. 516620088, Koronczarnia
– Kraina Smaku, Dorota Traut, Pupki 17, tel. 693336956, Kraina smaku
– Lawendowe Pole, Joanna Posoch, Nowe Kawkowo 11A, tel. 604 711 203, Lawendowe pole
– Marysiowe Łąki, Maria Kwiatkowska, Pupki 46,
tel. 602665630, Marysiowe łąki
– Moniówka, Monika Piotrowska Nowe Kawkowo 11, tel. 662137090, Moniówka
– Uliwersal, Nowe Kawkowo 57, Magdalena Szczerbakowicz tel. 508385641, Michał Janicki tel. 692199797,Uliwersal
Kilka wsi, a w nich podwórkowo-domowe galerie, wystawy, warsztaty rękodzieła, koncerty, spektakle – wszystko to można zobaczyć podczas trzydniowej wędrówki po gminie Jonkowo. W galerię zmienia się cała okolica – taka jest idea projektu „Sztuka w obejściu” – szlak galerii rozsianych między Godkami, Pupkami, Węgajtami, Nowym Kawkowem, Szałstrami…
„Sztuka w obejściu” to przedsięwzięcie, przygotowywane wspólnymi siłami przez ludzi mieszkających i tworzących tutaj, na Warmii, w sąsiadujących ze sobą podolsztyńskich wsiach.
Przybywa domów otwierających swoje drzwi dla zwiedzających i przybywa propozycji. Niech żyje różnorodność!